تأمین امنیت ارتباطات از دیرباز در تبادل پیغامهای طبقهبندی شده نظیر ارتباطات نظامی، امنیتی و از این قبیل، از اهمّیت خاصی برخوردار بوده است. با توسعه و گسترش ارتباطات و فناوری اطّلاعات در دو دههی اخیر و نفوذ آن در فعّالیتهای مدنی از قبیل فعّالیتهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و غیره، فضای خیلی وسیعتری در رابطه با موضوع امنیت ارتباطات و اطّلاعات گشوده شد و به تبع آن نیازمندیهای متنوع زیادی در این عرصه مطرح گردید.
رمزنگاری که بهعنوان یکی از ابزارهای تأمین امنیت ارتباطات و اطّلاعات از روزگاران قدیم شناخته شده است، مقارن توسعه و گسترش ارتباطات و فناوری اطّلاعات در دو سه دهۀ اخیر، بیش از پیش مورد توجّه قرار گرفته است؛ بهطوریکه از حدود دو دههی پیش، درس "اصول رمزنگاری" در تعدادی از دانشگاههای کشورمان ارائه گردیده و نیز در رشتههای مخابرات، کامپیوتر و ریاضی گرایش خاصّی به نام گرایش رمز بهوجود آمده است.
از آنجا که اینجانب بیش از دو دهه است که با مسائل کاربردی، صنعتی و آموزشی و پژوهشی رمز کم و بیش سروکار دارم و در این مدّت چند نیمسال تحصیلی بهطور متناوب درس اصول رمزنگاری را برای مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد تدریس کردهام، از اینرو علیرغم وجود کتابهای خیلی خوب خارجی و نیز تعداد خیلی محدودی کتب یا جزوات فارسی در این زمینه، نیاز به یک کتاب به زبان فارسی را که هم تاحدودی جامع مطالب رمزگاری بوده و هم بهطور نسبی ساده و مناسب دانشجویان، بهخصوص دانشجویان مقطع کارشناسی باشد، احساس کرده و درصدد تألیف کتاب حاضر برآمدم.
این کتاب شامل چهار فصل است که در فصل اوّل کلّیات رمزشناسی از قبیل تاریخچه، تعاریف، اصطلاحات، مفاهیم پایهای و غیره آورده شدهاند که در مجموع حدود پنجاه صفحه از کتاب را تشکیل داده است. فصل دوم مربوط به رمزهای ابتدایی است که بهطور عمده، روشهای رمزنگاری، رمزگشایی و رمزشکنی سنّتی در آن بحث میشود و از آنجا که اینگونه رمزها بر روی نویسههای پیغام عمل میکنند، از اینرو به آنها رمزهای الفبایی نیز گفته شده است. در فصل سوّم، رمزهایی بحث میشوند که بر روی دادههای دودویی عمل میکنند، ما اینگونه رمزها را رمزهای دیجیتال نامیدهایم (در مقابل رمزهای الفبایی). فصل چهارم شامل مطالبی در مورد سیستمهای کلید عمومی (همگانی) و کاربرد آنهاست. علاوه بر اینکه رمزنگاری مدرن مبتنی بر سیستمهای کلید عمومی است، این سیستمها دارای کاربردهای دیگری نیز نظیر توزیع کلید و امضای دیجیتال هستند که امروزه اهمّیت هر یک از این کاربردها کمتر از رمز نگاری نیست. از اینرو در یکی دو دههی اخیر، سیستمهای کلید عمومی خیلی مورد توجّه قرار گرفته است. بدین ترتیب این کتاب عمدهی مطالب مربوط به مباحث رمز را اعم از تاریخچه، تعاریف، مفاهیم پایه، رمزهای سنتی، رمزهای دیجیتال کلاسیک، رمزهای مدرن و امضای دیجیتال را دربرگرفته است. امیدواریم که تألیف این کتاب گامی هر چند کوچک در جهت ارتقای علمی دانشجویان، دانش آموختگان و کارشناسان حوزهی امنیت ارتباطات و در نهایت در راستای پیشرفت و پیشبرد اهداف عالیه آموزشی و فرهنگی کشورمان بهحساب آید.
این کتاب جهت آشنایی دانشجویان و علاقه¬مندان حوزة امنیت اطلاعات با مفاهیم پایه و مقدماتی رمزشناسی تألیف شده است.
ورود رایانه ها به زندگی بشر و احاطه ی آن در عرصه های مختلف، آرام آرام زندگی انسان عصر جدید را وارد مرحله ای نوین کرد. پیرامون محیط زندگی هر بشر امروزی، انواع رایانه های شخصی ، سیستمهای ارتباطي و تبادل اطّلاعات ، دستگاههای خودپرداز و ... انباشته شده است.
در شرایطی که زندگی بشر از شکل سنّتی خود ، به شکل استحاله شدهي کنونی تغییر یافت، نوع زندگی انسان دگرگون شد و با این تغییر و دگرگوني، ناهنجاریهای جامعه ي شهری شکل دیگري به خود گرفت. ظهور اشکال دیگری از داراییهای انسان آن هم داراییهایی از نوع رایانهای، مانند انواع دادههای صوتی، تصویری، متنی و عددی، نوع جدیدی از بزهکاران اجتماعی که همان سارقان و نفوذگران رایانهای میباشند، شکل گرفت. این بزهكاران جدید رايانهاي با ساختن انواع ویروسها و کرمهای رایانهای آنان را به جان رایانه های انداختند تا انواع آلودگیها را وارد نمایند تا با اینکار تهدیدات خود را عملی ساخته و با هجوم بر اعصاب و روان انسان، تهدیدی جدی برای داراییهای آن باشند.
با توجّه به آنچه که ذکر شد، علم رمزشناسی که علم مطالعه ي مخفی سازی اطّلاعات است و در دنیای مدرن به عنوان گرايشي از رشته هاي ریاضیات، کامپیوتر، مخابرات و فناوري اطلاعات به حساب ميآيد و رابطه ي تنگاتنگی با نظریه ي اطّلاعات ، امنیت کامپیوتر و مهندسی ارتباطات و فناوري اطّلاعات دارد ، برای مقابله با تهديدات جدّي سارقان رايانهاي ، وارد عرصهاي جديد شد تا با جلوگيري از اقدامات مخربانه يشان از دغدغه های انسان برای حفاظت داراییهایش بکاهد.
مؤلّف محترم این کتاب که سالهای زیادی با مسائل کاربردی ، صنعتی، آموزشی و پژوهشی رمز سروکار داشته و دارد و از طرفی هم در مراکز دانشگاهی مختلف به تدریس درس اصول رمزنگاری در مقاطع مختلف دانشگاهی پرداخته است، اقدام به تألیف کتاب حاضر با عنوان «رمزشناسی مقدماتی» کرد و پیشنهاد چاپ و انتشار آن را هم به مؤسسهي فرهنگی هنری سخن نمود.
این مؤسسه در راستای اهداف پژوهشی و آموزشی خود به منظور انتشار کتابی ارزشمند در زمینهي رمزشناسی، ضمن قبول پیشنهاد مؤلّف اندیشمند محترم کتاب، جناب آقای دکتر جواد شیخزادگان که از اساتید جدّی درگیر با مباحث رمز میباشند، این کتاب را چاپ و منتشر كرد تا با ورود آن به بازار کتاب، بتواند در کنار دیگر کتابهای موجود در بازار، به سهم خود گامی هر چند کوچک در جهت رشد و ارتقای علمی دانشجویان این رشته و کارشناسان و دانشآموختگان حوزهي امنیت ارتباطات و درنهایت در راستای پیشرفت و پیشبرد اهداف فرهنگی و آموزشی کشورمان به حساب آید.
