آشنایی با مبانی و مفاهیم طراحی گرافیک

مبانی و مفاهیم طراحی  گرافیک

طراحی نشانه در اوراق اداری چهارچوب مشکل و بسیار ظریفی دارد و به ناچار طراح باید به هنگام طراحی، درک درست و کاملی از چگونگی مجموعه مورد نظر و ریزه کاری های اجرای فنی و رسامی داشته باشد و بتواند با تسلط از عهده ی اداره و ترکیب جزئیات میلیمتری و حساس فرمها برآید و موفق به بیان تصویری موجز در محدوده ی تنگ و مختصر نشانه و اوراق شود; و به صورت ساده ای همه فکرها و مفاهیمش را بنمایاند. طبیعی است که چنین روندی احتیاج به تجربه فراوانی دارد و مطالعه و کار بسیاری را طلب می کند.بدون شک کارت ویزیتی که در طول روز بین چندین هزار نفر رد و بدل می شود یا نامه ای که در یک پاکت از شرکت یا موسسه به موسسه دیگر ... ارسال می شود نقش تعیین کننده و سرنوشت ساز در صنعت تبلیغات دارد.

این مجموعه سعی در ارائه نشانه ها و اوراقی دارد که در آن سلیقه و خواست جامعه به خوبی رعایت شده و آثاری را با برداشتهای امروزی و مدرن به جامعه عرضه می نماید.

علائم  و تصاویر و نوشتار جهت برقراری بیشترین ارتباط ممکن با مخاطبان پیامی انتخاب شده و آنرا در راستای هدفی خاص نهادینه می کنند باید شرایطی ایجاد شود که آن مرکز از سایر رقبا متمایز گردد.

طرز برداشت و استفاده درست از علائم و تصاویر خود نوشتار با بیان و بازتابهای امروزی، از موضوعات مهم و ظریف فنی طراحی نشانه و اوراق اداری است.

هر اجرا فضای ویژه و تازه ای در اندازه ها و ابعاد مختلف ایجاد می کند که خلق چنین فضاهایی خود کوششی هنرمندانه است.باید توجه کرد که کوچکترین تغییر در شکل ها و فرم ها، سبب ایجاد ویژگی ها، فضاها و روحیه های جدید در نقش می شود و تفاوت های متعدد اجراهای قدیم و جدید را به وجود می آورد.

در این کتاب ابتدا کلیاتی در رابطه با عناصری که در طراحی گرافیک از جمله اوراق اداری مورد استفاده قرار می گیرد مطرح شده، سپس در بخش دوم به شناختی از لیست اداری شامل: (کارت ویزیت، سربرگ، پاکت نامه) پرداخته شده و نهایتا برخی از آثار در این فریضه ارائه گردیده گردآوری مطالب و ترجمه آن دو بخش مجزا از هم بوده که به دلیل نیاز صورت گرفته است.

 

پیش‌گفتار: حقایق و وقایع بیشماری که در ماوراء درک بشر قرار دارند او را وا داشته تا برای ابراز اندیشه ها و مفاهیمی که بیان، فهم و توصیف کلامی آن ها مشکل بوده است. نظام هایی از علائم گوناگون ابداع کند.

 

کارل گوستاوینگ می گوید: تصویر در زمانی یک نماد است که متضمن چیزی در ماوراء معنای آشکار و مستقیم خود باشد.نماد دارای جنبه ای وسیع تر و (ناخودآگاه) است که هرگز نمی توان به طور دقیق آن را تعریف و یا به طور کامل آن را توصیف نمود... ما نیز امیدوار نیستیم که بتوان آن را دقیقا تعریف یا توصیف کرد.

هنگامی که ذهن به پویش نماد می پردازد با اندیشه هایی برخورد پیدا می کند که در ماوراء قابلیت های منطقی-عقلانی آن قرار دارند.

او می تواند ببیند (همانگونه که برونومناری می گوید زندگی ناشی از برقرار کردن ارتباط است. ترجیح می دهیم که فاصله های بعید زمانی و مکانی را، علاوه بر به کارگیری زبان گفتاری، از طریق استفاده از علائم نوشتاری در تمام ابعاد آن برطرف سازیم و از این طریق ایجاد ارتباط نمائیم.

 

پیدایش و ظهور گرافیک نوین تولیدات صنعتی همراه با پتانسیل رو به رشد و ضرورت مبادله کالا میان کشورهای مختلف جهان سبب پیدایش و شکل گیری تبلیغات تجاری شد. در تبلیغ کالا و سرویس های خدمات کلام و تصویر هر دو نقش مهمی را ایفا می کنند در آغاز از رنگ های خیره کننده در تبلیغات خبری نبود اما رفته رفته در اواسط قرن نوزدهم ویژگی طرح های گرافیک کلاسیک دچار تغییرات شگرفی شد. در همین زمان عمده تبلیغات جلب افکار و توجه همگانی برای خرید یک کالای خاص و سبقت از رقبای ارائه کننده همان کالا بود اگرچه توسعه و رشد تبلیغات تجاری، پدیده جدیدی را سبب شد. که همانا تغییر ماهیت رقابت بود. چه رقابت میان تولیدکنندگان و عرضه کنندگان کالا و خدمات به رقابت میان آگهی هایی که عرضه شده نبود، بلکه استفاده به جا و نا به جا از تبلیغات بود.

همچنین در این زمان سعی بر آن بود تا تاثیرات بصری رسانه های تبلیغاتی را به شکل هنرمندانه افزایش دهند و تغییرات شگرفی تا پایان قرن نوزدهم به تدریج در این امر حاصل شد و در این زمان بود که طرح های تبلیغاتی یا روح واقعا زنده پا به عرصه وجود نهادند.

تبلیغات ارائه شده از سوی تولیدکنندگان به یک مکانیسم موثر تر و مفیدتر در امر تبلیغات منجر شد و از غالب تجربه گرایی صرف و نگرش به آن، به شکل یک مسئله فردی و کم اهمیت بیرون آمد و به عنوان یک موضوع روانشناسانه مطرح گردید.

 

نقش گرافیک نوین در جامعه:

می توان گفت که تمام کشورها در ارتباطات خود با سایر کشورها در زمینه های هنری مخصوصا گرافیک تاثیر به سزایی را از هم کسب می کنند. اما در هر حال از گذشته و سوابق هنری خویش نیز استفاده می نمایند. هنر گرافیک در هر جامعه ای آنالیز شده هنر گذشتگان همان جامعه است به اضافه عوامل وارداتی هنر کشورهای دیگر از نظر کاربردی به طور خلاصه و روشن می توان ذکر کرد که گرافیک نبض امور اقتصادی، سیاسی، فرهنگی یک جامعه را در دست دارد.

تا آنجا که حتی یک اثر گرافیکی می تواند کشوری را از نظر یک مسئله سیاسی متحول نماید گرافیک نوین پای خود را از یک هنر فردی فراتر نهاده و در یک ارتباط منسجم و عالی اجتماعی پای نهاده است و این مطلب به طوری که اگر اقتصاد و تجارت در آن کشور رو به نابودی رود آن را از چشم هنر تبلیغاتی آن کشور می بینند.

پس یک گرافیست قبل از آن که یک هنرمند باشد باید یک خلاق خوب باشد و خود را مسئول پیشرفت امور اقتصادی، سیاسی، فرهنگی، کشورش بداند و باید آگاه باشد و خلاقیت تنها در گروه خلق یک اثر هنری یا گرافیکی نیست بلکه بالابردن سطح حساسیت های بصری افراد یک کشور برای ارتقاء پیشرفت هنر گرافیک نوین در آن کشور هم  می تواند یک خلاقیت به حساب آید به طوریکه دیگر مردم یک جامعه با چشمی بی تفاوت یک پوستر، یک تیتراژ، یا سربرگ یا یک بسته بندی مواد غذایی نگاه نکنند.

 

طراحی گرافیک:

گسترش فن آوری های نوین و اختراعات پی در پی و جدید عرصه را بر روش های قدیمی و کهنه تنگ کرده اند. اکنون تکنیک های مختلف عکاسی، نرم افزارهای گوناگون کامپیوتری و ابزارهای پیشرفته بسیاری موجودند که در قدیم، تنها با سعی و کوشش فراوان و صرف هزینه و دقت زیاد میسر بود. به هر حال، همه ی این ها امروزه منجر به نمود چهره ی دیگری از هنر گرافیک گردیده که از آن با نام طراحی گرافیک یاد می گردد. واژه ای که اغلب اوقات به صورت کلمه <<Graphics>> نیز تلخیص می گردد و مورد استفاده قرار می گیرد و آن را چنین می توان توضیح داد:

<< طراحی گرافیک عنوانی است برای یک سری فعالیت در زمینه طراحی، ترکیب و ادغام حروف، تصویر سازی و عکس، و چاپ آن به منظور اطلاع رسانی، آموزش و یا راهنمایی>>.

حدود این حوزه از گرافیک را به طور دقیق نمی توان مشخص نمود، چرا که بسیار وسیع و گسترده می باشد. این هنر به آسانی هنرهای دیگر را به یاری می طلبد و پس از کار بر روی شان، آن ها را در شکل گرافیکی ارائه می نماید.

امروزه طراح گرافیک علاوه بر صفحه آرایی و کتاب آرایی، طراحی نشانه ها و حروف، تصویر سازی، طراحی برای انتشارات و مطبوعات، تبلیغات تجاری، اعلانات دیواری و پوستر و طراحی برای بسته بندی کالا، طراحی اوراق اداری و ... که همگی از زمینه های اصلی فعالیت در این عرصه محسوب می شوند که با ورود به عالم سینما و تلویزیون  در عنوان بندی (تیتراژ) فیلم ها و برنامه های تلویزیونی، نقاشی متحرک (انیمیشن) و ساخت انواع کپشن نیز کاربرد یافته و همین تحول و تنوع باعث گشته تا این محدوده ی بسیار وسیع در آن، نیازمند تعریفی جدید و جدیدتر گردد.

چرا که ابعاد و جنبه های نوینی که همه روزه در تغییر و گسترش هستند، هر لحظه جامعیت تعریف قبلی را از بین می برند.با این همه می توان گفت که ارکان اساسی این هنر، یعنی: نقش، خط و تکثیر همچنان پابرجاست و همین سه رکن اصلی هستند که گرافیک را به طور کلی از سایر هنرها متمایز می کنند.

 

کاربرد و زمینه فعالیت طراحی گرافیک:

ارتباط بصری در وسیع ترین معنی دارای تاریخی بلند و طولانی است. زمانی که بشر اولیه برای تغذیه خود شکار می کرد و گلی را پای جانوری مفتوش می ساخت. از نزدیک به یک اثر گرافیکی نگاه می کرد. او با چشم ذهن، خود حیوان را می دید. بنابراین گرافیک از دیرباز تا کنون با زندگی بشر پیوندی نزدیک داشته و حضور آن قابل تشخیص است.

اشاره ای کوتاه تنها به نام برخی از زمینه ها و عرصه هایی که هنر گرافیکی و به خصوص طراحی گرافیک تمامی و یا بخشی از آن را تشکیل می دهد، به خوبی می تواند بیانگر این مطلب باشد که هنرمند طراح امروز به واسطه زبان گرافیک با دیگران و محیط اطرافش گفتگو می کند. یک نوع ارتباط و همکاری همگانی برقرار می سازد، اطلاع رسانی می نماید، تجارت می کند، هشدار می دهد. هویت خود را به ثبت می رساند، آموزش می دهد، روایت می کند، منادی افکار گوناگون در جامعه می گردد و بالاخره اینکه محیط و اطراف و اشیاء پیرامون خود را جذاب تر و زیباتر می سازد.

سینما، تلویزیون، مطبوعات، نشریات، انواع پوستر،علایم راهنمایی و رانندگی، بسته بندی انواع کالا ها، تابلوها،و ویترین فروشگاه ها و حتی آرایش شهرها و مکان های عمومی، کاریکاتورها،نشانه ها و علایم، کاتالوگ ها و بروشورها،تصویر سازی، طراحی صفحات مختلف برای کامپیوتر،نقش پول و اسکناس،طرح تمبرها،کارت ویزیت و پاکت و سرکاغذ و ... همگی از زمینه های اصلی و فعال حضور طراحی گرافیک، این زبان مشترک تصویری برای ارتباط در جریان روزمره ی ما هستند. اما آنچه که بیش از هرچیز باید به آن توجه نمود، آن است که سخن گفتن با این زبان مشترک توسط هنرمند طراح باید بسیار متعهدانه، و مسئولانه باشد چرا که او هر لحظه در بوته ی نقد و قضاوت است به سخنان او استناد می شود و در صورت هر گونه لغزش و خطا، به راحتی مورد استیضاح و هجوم قرار خواهد گرفت. چه از سوی مخاطبانش و چه از سوی سفارش دهنده، بنابراین صداقت، صراحت و وضوح و روشنی، همراه با شیوایی کلام و رعایت قوانین و دستور زبان صحیح، همگی از شرط های اصلی برای یک گفتگوی موفق خواهد بود.

 

بنابر آنچه که گفته شد می توان سه نوع عملکرد اصلی را برای طراحی گرافیک در نظر گرفت:

 

اول : معرفی، شناساندن یا تعیین هویت (Indentification)

در اینجا یک اثر گرافیکی باید به خوبی گویای آن باشد که چیست و از کجا آمده است.مثل علائم تجاری، پول، اسکناس و پرچم، انواع بسته بندی، علایم هتل ها، سمبل ناشران، لوگوهای کمپانی ها و لیبل ها.

 

دوم: طراحی اطلاع‌رسانی و راهنمایی و آموزش (Information and instruction)

در اینجا می توان ارتباط میان دو مطلب را در زمینه جهت، اندازه و جایگاه آنها نشان داد و افراد را به روابط میان یک چیز با چیز دیگر در هدایت موقعیت ها و یا بیان اندازه ها و معیارها و مقیاس ها توجه داد. علایم جهت نما، دیاگرام ها و نقشه ها (مثل نقشه مترو) از این گروهند.

 

سوم: عرضه و ارائه و ترویج و تبلیغ (Presentation and pronation)

عرضه و ارائه و ترویج و تبلیغ مهم ترین عملکرد و شناخته شده ترین وظیفه طراحی گرافیک به شمار می روند. در این نوع عملکرد، طراحی گرافیک سبب جلب توجه و شکار چشم ها، جذب مخاطبین و تثبیت

 

هماهنگ‌سازی عناصر گرافیکی:

در جهان طراحی و تبلیغات <<هماهنگ‌سازی عناصر>> نوع لوگو و کلیه عناصر جهت هماهنگی تبلیغاتی یک شرکت مورد توجه است یک برنامه هماهنگ سازی مجموعه ای از استانداردها بوده که جهت نظارت بر هویت شرکت به کار می رود.

طراحی لوگو، رنگ، فضای نوشتاری، موقعیت عناصر گرافیکی، نسبت های اندازه گیری سایر عناصر سبب هماهنگی لازم می شود.هماهنگی عناصر باید جهت برقراری بیشترین ارتباط ممکن با مخاطبان صورت پذیرد.

هویت بخشی به شرکت یکی از مهمترین بخشهای هماهنگی عناصر است. به طوری که عناصر گرافیکی در ست اوراق اداری دارای هویت مشخص، قابل درک و زیبا و همخوان با موضوع بوده و ارزش شرکت را حفظ نمایند.

هویت و تشخیصی که به طور آشکار یا نهان در اوراق مشاهده می گردد سبب ارتباط مخاطبان با آن می گردد. هر چه هویت ارائه شده قوی تر و صحیح تر باشد این ارتباط نزدیکتر و پایدار تر خواهد بود.

سفارش دهنده و مخاطبان سبب ایجاد هویت خاص هر شرکت، موسسه یا محصول می گردند و لذا باید در طراحی و هماهنگی عناصر گرافیکی در اوراق مورد توجه قرار گیرند.

از مهمترین مواردی که یک ست اداری به صورت مستقیم، یا غیر مستقیم به مخاطبان ارائه می نماید اطلاعاتی است که به آن نیاز دارند. اطلاعات در هر اوراق سبب جلب مخاطب می شود. نحوه تنظیم و ارائه ی مطالب چه به لحاظ ادبی و چه از نظر بصری در میزان ارتباط با مخاطبان نقش بسزایی دارد.

 

نمادها:

امروزه بیش از هر زمانی از علائم در جایگزینی و پر محتوا کردن علائم محدود الفبایی (یعنی حروف) استفاده می گردد.این علائم، نظیر نشانه ها یا علائم تصویری موجود در ایستگاه های راه آهن، فرودگاه ها، خیابان ها و سایر مکانهای عمومی، ممکن است بر مبنای سنتی نوشتاری باشند یا نباشند.

این نمادها همه جا به چشم می خورند: روی بسته بندی ها، قوطی ها، جعبه ها، روی وسایل نقلیه، روی کاغذ، در تابلوهای مربوط به تظاهرات، در بازی های عمومی، بازارها، نمایشگاه ها و جشنواره ها.

از آنجا که مدارک مستند دال بر اینند که این امر یعنی استفاده از نمادها، از سرآغاز پیدایش تمدن جریان داشته است، بی مناسبت به نظر نمی رسد که نگاهی کوتاه به تاریخچه چگونگی ارتباط افراد بشر با یکدیگر بیفکنید. در حدود 40000 سال قبل بشر اولیه که از طریق شکار روزگار می گذراند، به منظور انتقال افکار و امیال خویش به حک علائمی گرافیکی بر صخره ها پرداخت و بدین وسیله کوشید امیال و افکار خویش را از طریق تصویر بنمایاند. از این رهگذر، اندیشه که تا آن زمان صرفا از طریق صوت (زبان) یا حرکات (حالت دستها) بیان می شد، این قابلیت را پیدا کرد که بتواند ثبت گردد و پایدار بماند.

 

1- فرم، اندازه، ساختار

فرم یا شکل می تواند مهمترین عنصر طراحی در ست اوراق باشد، فرم ظاهری هر یک از (سربرگ-کارت ویزیت-پاکت ...) در کنار اندازه و ساختار و همکاری با عوامل دیگری چون طرح،رنگ و جنسیت، می تواند ایده ی طراح را مطرح نماید و نشان دهنده محتوی موضوع باشد. هرچند که تنوع فرم و ساختار و حتی اندازه نا متعارف در ست اداری، چندان مرسوم و متداول نیست و شرایط تنوع و ایجاد نمونه های ساختاری چندان میسر نمی گردد. اما با استفاده از رنگ و جنسیت و قطع و برش کار می توان به نتایج مطلوبی دست یافت.

اندازه یا ابعاد هریک از موارد ذکر شده دارای استانداردهایی است که تا حدی با موضوع سازگاری دارد. چون تیراژ اوراق نسبتا زیاد است باید تا حد ممکن از دور ریز کاغذ کاست، در حال حاضر در دوره ای بسر می بریم که ساده سازی، کوچک سازی، همراه با زیبایی اصلی ترین وجوه رقابت است، قطع و برش از مراحل طراحی اوراق به حساب می آید، یک برش زیبا و بجا می تواند یک کار را به اوج زیبایی برساند و عنصری برای جلب نظر مخاطب باشد.قطع و برش با توجه به استانداردهای ابعاد کاغذهای موجود ایجاد می شود و این سهم به دلیل کاهش پرت کاغذ و استفاده بهینه از حداکثر فضای موجود کاغذ است.

تنوع و شکل پذیری آثار گرافیکی به حدی است که گاهی بعضی از کارت های ویزیت، نمایشگاهی و دعوت، در فرم و اندازه های اوراق ممکن است به صورت مجازی و حسی، غیر از آنچه در حقیقت هست دیده شود که رنگ سبب ایجاد این تصور می گردد.

ساختار مانند فرم به طور مستقل دارای بیان و ارائه دهنده ی نوعی هویت ویژه است.

 

2- نشانه و آرم

به طور کلی، عموم مردم، کلمه (آرم) را به جای (نشانه) می شناسند.

الف) نشانه: نشانه از واژه یونانی (semeion)  گرفته شد که دو واژه (semiotique) و (semidogie) از آن مشتق شده است.

واژه (semiotique) یا ((semidogie خاستگاه های آمریکائی دارد که در آن نشانه شناسی را همچون فلسفه زبان های تعریف می کند، در حالی که اصطلاح ((semidogie خاستگاه اروپائی دارد و بیشتر برای مطالعه زبان های ویژه با نظامهای نشانه ای غیر زبانی (تصویر- ایماء و اشاره- تئاتر و ...) به کار می رود.

نشانه شناسی رشته ای جدید است که از آغاز قرن بیستم پدید آمد و بدین ترتیب اصالت و مشروعیت رشته های قدیمی مثل فلسفه را دارا نمی باشد. از جمله افرادی که در باب نشانه شناسی مطالعاتی کرده اند می توان به ساندرس پیرس، سوسور، امبرتو اکو و ... اشاره نمود.

 

دو گونه نشانه وجود دارد:

1-      نشانه های دیداری: یعنی هر آنچه با چشم می بینید و با ادراک حسی می شناسید.

2-      نشانه های تصویری: وقتی شماری از نشانه های دیداری ثبت می شوند و در متنی جای می گیریند تبدیل به نشانه های تصویر می شوند.

به اعتقاد پیرس نشانه چیزی است که تحت مناسبات یا عناوینی چند، جای چیز دیگری را در ذهن می گیرد.

 

تاریخچه نشانه: در طول تاریخ از نماد که نوعی علامت واحد هویت بصری است، به عنوان ابزاری برای ایجاد ارتباط استفاده شده است. تصور بر این است که انسان پیش از تاریخ با خراش دادن و ایجاد نقش بر دیوار غارهای التامیرا در اسپانیا و لاسکو در فرانسه تلاش داشته تا از این طریق به دیگران اعلان خطر یا آگاهی دهد و یا پیام های دیگری را انتقال دهد. باستان شناسان لوازم و ابزارهایی را از یونان باستان یافته اند که بر آن ها نقوش و نمادها و احساس نمادها نیز همچون شکل حروف و رنگ می تواند واکنش های حسی خاصی را در برانگیزد. معنی علائم نما دینی نقش بسته که احتمالا معرف آنها خالق آنها بوده است. بر    تابوت های مصری نقوش نمادینی حکاکی شده است که احتمالا نشان از هنرمند خالق آن دارد. در جوامع قرون وسطائی بازرگانان و صنعتگران برای مشخص کردن کالاها یا محصولاتشان از علائم و نمادهای خاصی استفاده می کردند که معرف آنها بود. چاپگران اواخر سده نوزدهم میلادی نیز که به مهارت ها و استادی خود مفتخر بودند بر روی تمامی چاپ نقش های خود نمادهایی را به صورت حرف نشانه یا امضاء چاپ می کردند که معرف حرفه و صنعتگری آنان بوده است. در آغاز سده بیستم نیز گاوچرانان آمریکائی برای مشخص کردن مالکیت دام های خود از علائم انحصاری استفاده می کردند، در واقع آنها از نوعی زبان تصویری استفاده می نمودند که سابق آن به مصریان باستان می رسد.

 

عوامل موفقیت نشانه:

یک نشانه موفق به سرعت بر مخاطب تاثیر می گذارد و چشم را به شدت به خود جلب می کند.نشانه باید بی هیچ سخن یا کلامی به سرعت قابل تشخیص باشد و دارای انسجامی باشد که آن را از دیگر نشانه ها متمایز سازد. نشانه خوب باید آنچنان قوی و معتبر باشد که تا مدت زمان طولانی همچنان اعتبار خود را حفظ نموده و قابل استفاده باشد. برای طراحی هر نوع حرف نشانه ای را های زیادی وجود دارد اما اصلی ترین ویژگی یک نشانه یا یک نماد خوب، سادگی یا ایجاز آن است.

اصطلاح معروف (کمترین بیشترین است) به کرات توسط طراحان و کسانی که طراحی تدریس کرده اند استفاده شده است. اصل (کمترین بیشترین است) به آموزه های مدرسه (باهاوس) مربوط می شود و باید به هنگام طراحی نشانه آن را به خاطر سپرد.

بنابراین ملاحظه می شود آرم در عین سادگی دارای ویژگی ها و خصوصیات بسیار زیادی است که بایستی به طور ظریف و دقیق همگی این مفاهیم در قالب یک تصویر به وجود آید. به همین دلیل است که برخی معتقدند آرم یکی از مشکل ترین موضوعات طراحی گرافیک است.

 

ب) آرم (علامت):

طی سال های گذشته و توسط بعضی از استادان دانشکده های هنری در ایران سعی گردید به جای واژه آرم که یک اصطلاح بیگانه بود از واژه نشانه انجام شود، ولی همانطور که در مباحث قبل اشاره شد واژه نشانه دامنه بسیار وسیع تر و گسترده تر از بحث گرافیک را در بر می گیرد. پس بهتر است از همان واژه آرم که امروز نیز زیاد مورد استفاده قرار می گیرد، استفاده نمود.طراحی آرم یکی از مهم ترین شاخه های رشته گرافیک محسوب می گردد و معرف هویت و شخصیت یک مجموعه، شخص، شغل و یا هرگونه فعالیت می باشد.

دسته ای از کارت های ویزیت که در آن ها آرم حرف اول را می زند یعنی به نوعی تاکید بر روی عناصر است. آرم باید در مکانی قرار گیرد که ترکیب کل کار را بهم نزند و در کنار نوشتار فضایی مناسب و ترکیب بندی چشم نواز داشته باشد. در کنار آرم همواره نام اصلی موسسه محصول یا موضوع درج می گردد که معرف آن می باشد. نوع حروف و نحوه قرار گرفتن آن از موارد مهم در کنار طراحی آرم در کارت ویزیت محسوب می شود. مجموع عناصر طراحی شده در کنار نوشته یک نوشته را کامل می سازند.یک آدم خوب و متعادل آدمی است که علاوه بر جنبه های زیبایی شناختی و رساندن مفهوم و موضوع ... در هنگام کوچک شدن و قرار گرفتن در کارت ویزیت از زیبایی و گویایی آن کاسته شود. دونالد آندرسون در کتاب عناصر طرح بیان می کند که تکنیک گاهی اساسی ترین عامل در ساده نمودن جزئیات یک شکل بغرنج و تبدیل آن به یک آرم هنری و قابل درک است و به همین دلیل باید دارای قابلیتهای فراوانی باشد، در اصل یک آرم در حکم امضاء و مهر شخص و یا اشخاص مورد نظر است.

3- لوگو تایپ

یکی از عوامل مهم و گاهی مهم ترین ابزاری که در شکل گیری یک هویت خاص یا یک یونیفورم کلی مورد استفاده طراحان قرار می گیرد لوگو است، لوگو تایپ یا نشانه نوشته، اغلب نام خاصی برای یک شرکت، مجموعه یا کالا و گاهی تنها یک نوشته حتی فاقد معنی است که با طراحی خاص و متفاوت ارائه نشده تا به اذهان بنشیند. در اکثر اوراق اداری در یک نگاه سریع اولین چیزی که به نظر مخاطبان می رسد لوگوی آن است، نام شرکت یا شخص حقیقی و ... که در بسیاری موارد مهم ترین پیام اوراق است. بیشترین کاربرد لوگوها آن است که برای مخاطب قابل شناسائی باشند. بنابراین در طراحی لوگو خوانا بودن همراه با متفاوت بودن یا سایر لوگوهای هم موضوع یک اصل است.لوگو باید قابل درک، تاثیر گذار بوده و در ذهن بیننده باقی بماند. لوگو از سرمایه های معتبر یک شرکت محسوب می شود. با ارتقاء یک شرکت همچنان نام و لوگوی آن ثابت مانده و طراحی لوگو برای نشانه یک شرکت تولیدی یا خدماتی متفاوت است.

لوگویی که مصرف نشانه یک موسسه با دامنه فعالیت ها و مخاطبین محدود را دارد می تواند اندکی با دشواری خوانده شود و چندان ساده نباشد. هر چند که خوانایی و سادگی از اصول طراحی لوگو است.

یک لوگو در واقع، سمبلی بوده که مشخصات شرکت را نمایان می سازد. لوگو تایپ، نام شرکت می باشد، زمانی که یک لوگو تایپ در صفحه سربرگ قرار می گیرد به عنوان بخشی از هویت شرکت تلقی می گردد. لوگو ابزار با ارزشی جهت شناخت سریع تر شرکت به حساب می آید.

در کل یک لوگوی ایده آل از یک نظر باید پیام خود را بیان نماید و احساس مخاطب را نسبت به شرکت برانگیخته و نمایان سازد. حال این لوگو ممکن است کلیه عملکرد مورد نظر شرکت را بیان نکند.

 

در هر صورت یک لوگو تایپ باید دارای خصوصیات عمومی زیر باشد:

الف) عملکرد شرکت را نشان دهد.

ب) شناخته شده باشد.

ج) متنوع و متفاوت با لوگو تایپ با همنوع خود باشد.

در صورتی که لوگو تایپ یک شرکت دچار تغییرات و دگرگونی اساسی شود مخاطبان آن فکر می کنند که نوع مالکیت شرکت تغییر کرده یا حوزه مربوط کاملا معقول شده است. بایدتوجه داشت که جدید ساختن لوگوی موجود با استفاده از لوگوی قدیمی بهتر از کنار گذاشتن لوگوهای قدیمی و یا روی آوردن به یک لوگوی جدید می باشد. نقش لوگو در ایجاد ارتباط و انتقال مفاهیم، نقشی کلیدی و بسیار پر اهمیت است.

 

نوشتار و طراحی حروف:

عنوان اصلی و نوشته ها از عوامل بصری اصلی در طراحی اوراق به چشم می آیند، وجود آنها در صفحه یک امر ضروری جهت هدایت چشم به موضوع مورد نظر می باشد. نوشته باید در صفحه خوانا بوده و مزاحم عناصر دیگر نباشد.

هنگام طراحی کارت، سربرگ و پاکت باید به این نکته توجه داشت که نوشته ها نباید با عناصر دیگر تداخل پیدا کنند. قطع کارت ویزیت سبب می شود که فضای بسیار محدودی برای رساندن سریع اطلاعات وجود داشته باشد. باید از نوشته به صورت خلاصه، مفید و قابل انتقال بهره جست، قرار نگرفتن صحیح نوشته ها در صفحه و حجم زیاد مجموعا نازیبایی آنها، مشتری را سردرگم خواهد کرد و باعث می شود که متوجه خدمات شرکت نشود و نگاه کردن به آن باعث آزار چشم شود. وجود نوشته های نا متعادل و نازیبا و قرار نگرفتن آنها در جای درست ست اداری به یکی از عوامل شکست و ناموفق بودن در طراحی آن هاست.

در یک سربرگ عناصر نوشتاری شامل: اسم، نام شرکت، آدم شرکت، آدرس پستی و شماره تلفن و فکس و آدرس الکترونیکی، شماره و تاریخ پیوست می باشد، این استاندارد باید در همه سربرگ ها رعایت شود.

نوشته های ضروری روی پاکت عبارتند از: آدرس پستی، تلفن، نام و آرم شرکت، فکس، وب سایت،ایمیل اشاره کرد. در واقع نوشتار عامل جذب دید مخاطب محسوب می شود.

(طراحی حروف) واحد اندازه گیری حروف، پوینت point نامیده می شود.هر چه پوینت بیشتر باشد حروف بزرگتری خواهد داشت. فضای بین خطوط لیدینگ leading نامیده می شود. هر چه که عدد لیدینگ بیشتر باشد، فضای گسترده تری را در اختیار دارید.

فضای نوشتاری ممکن است به صورت حروف با وزن های مختلف در صفحه قرار گیرند، وزن های به میزان ضخامت یا سنگینی حروف باز می گردد. شکل و نوع حروف در زیبایی کار تاثیر گذار است. باید بدانید از چه فونت و نوشته ای برای موضوع مورد نظر استفاده کنید. امروزه وجود کامپیوترها امکانات جدیدی از نظر شکل و نوع حروف و انواع قلم (فونت) در اختیار ما قرار می دهد.

یکی از مهمترین عوامل خوب بودن طراحی حروف، اهمیت دادن به خطوط افقی و عمودی است.

 

نکات زیر را در مورد فضای نوشتار باید مد نظر داشت:

1-      مطالب و نوشته ها باید به اندازه ای بوده که خوانده شوند.

2-      خواندن ترکیبی از حروف بزرگ و کوچک برای مخاطب آسان تر از خواندن حروف صرفا بزرگ باشد.

3-      خواندن خطوط طولانی، نوشته ها، چشم را خسته می کند.

4-      فضای نوشتاری که راست چین یا چپ چین بوده آسان تر از نوشته ای خوانده می شود که وسط چین باشد.

5-      نوشته سفید روی زمینه سیاه سخت تر خوانده می شود، همچنین نوشتار رنگی، به ویژه روشن به سختی خوانده می شود. اساسا صحیح نیست که نوشته تیتر، معمولا بزرگ و یا با حرف توپر و به صورت رنگی روی پس زمینه های تیره و روشن تایپ شود.

6-      حروف توپر، فشرده، یا ایتالیک برای بخش های مهم آورده می شود، چرا که آن ها چشم را خسته می کند.

7-      فضای نوشتاری خلوت معمولا بهتر از فضای نوشتاری شلوغ خوانده می شود.

  

طراحی عنوان اوراق:

اوراق که در برگیرنده عنان و مهم ترین تیترهای (اسم شرکت، مدیر مسئول) اوراق است،که از مهم ترین مواد محسوب می شود. معمولا برای طراحی و صفحه آرایی این صفحه بیشترین تلاش صورت می گیرد. داشتن عناوین درشت و مهم و اطلاعات با اهمیت و تصاویر خاص از ویژگی های سربرگ است.

معمولا نصفه بالای اوراق نسبت به نصفه پایین آن از اهمیت بیشتری برخوردار است.در نصفه دوم نیز مطالب کم اهمیت تر چاپ می شود. اهمیت این فضا معمولا به قدری زیاد است که گاهی از رنگ دوم هم در چاپ آن استفاده می شود. گاهی نیز دیده شده از رنگ دوم و گاهی از چهار رنگ هم استفاده می شود.

معمولا اوراق ها دارای مطالب متعددی هستند. گاهی اوقات برای جلب توجه بیشتر آرم و لوگو، آن را در داخل یک کادر قرار می دهند و گاهی زمینه کادر را سیاه و حروف را به صورت سفید (نگاتیو) در آن می نشانند.

استفاده از بعضی نشانه ها، علائم و عناصر تزئینی در کنار آرم می تواند به خوانایی و گیرایی آن کمک کند.

 

آشنایی با انواع قرارگیری مطالب در اوراق:

اصولا اوراق به دلیل محدودیت فضای حروف چینی و صفحه آرایی نمی توانند همچون مجلات و یا کتابها در عرصه آرایش صفحه فعال باشند. لذا تنوع به کارگیری مطالب به چند نوع تقریبا شناخته شده محدود می شود.

رایج ترین شیوه چینش به شرح زیر است:

ممکن است گاهی یک مطلب از دو یا سه سطر بیشتر باشد که در این صورت نیز می تواند به یکی از سه روش بالا چیده شود:

آرایش های دیگری که البته به ندرت به کار گرفته می شوند عبارتند از:

الف- آرایش پله ای (البته این مورد در صورتی امکان پذیر است که مطلب بیش از یک سطر داشته باشد.)

ب- آرایش عمودی مطلب هم بعضا به کار گرفته می شود که این مورد بسیار کم اتفاق می افتد. در هر حال ذوق و سلیقه صفحه آرا و ظرفیت ها است که امکانات تنوع مطالب را فراهم می کند.

 

آشنایی با انواع حروف:

تا مدتی پیش چیدمان حروف ها با روش های نسبتا قدیمی انجام می شد که کاری سخت و طاقت فرسا بود. بعدها در بعضی از چاپخانه ها حروف چینی با سیستم های لاینوتایپ و لاینوترون و آی بی ام رواج پیدا کرد که سرعت بیشتری داشت. نوع قلمها (نوع خط) و اندازه آنها (پنط) نیز بسیار متنوع بود. امکان غلط گیری نیز در این سیستم ها نسبت به روش دستی و حروفی سربی آسانتر شده بود. امروزه سیستم های پیشرفته حروف چینی با رایانه امکانات وسیعی در اختیار قرار داده که می توانند در کمترین فرصت حروف چینی و غلط گیری کنند. تعیین اندازه عرض مطالب، نوع قلم ها و اندازه آنها در این دستگاه ها بسیار آسان و سریع است.

برای صفحه آرایی اوراق می توان از حروف چینی های انجام شده با مشخصات دلخواه پرینت تهیه کرده و به صفحه بندی پرداخت.

انواع حروف را می توان در دسته های عمده زیر معرفی کرد:

الف- حروف معمولی متن که اغلب در نوع نازک هستند و قلم های متنوعی دارند.

ب- حروف معمولی میان مطالب در نوع سیاه (ضخیم) هستند و در قلم های متنوعی طراحی شده اند.

ج- حروف تزئینی یا دکوراتیو که مستقل از حروف طراحی می شوند و اساس و پایه خاص خود را دارندو

د- حروف متنوع دیگری نیز هست که بر اساس آنها بر یکی از روش های فوق استوار است و لکن ویژگی های دیگری بر آن افزوده شده است.

 

این نوع حروف عبارتند از:

حروف سایه دار، حروف سیاه (ضخیم)، حروف توخالی، حروف گلدار و حروف کج (ایتالیک یا ایرانیک)

اغلب حروف های طراحی شده در شکل های سربی (دستی تک حرفی)، سربی (در دو نوع مونو تایپ یعنی یک حرفی و لاینو تایپ یعنی سطر چین) ، حروف رایانه ای و نیز حروف به صورت لتراست (ورقه هایی پلاستیکی که حروف به صورت معکوس بر روی آن ها چاپ شده و قابل انعکاس بر روی سطوح دیگر هستند که به آن ها <<حروف برگردان>> می گویند) ساخته شده است.

شابلن هایی نیز وجود دارد که شکل حروف الفبا در آن ها سوراخ شده و با آن ها نیز می شود کلمات و عبارات کوتاه را نوشت.

 

آشنایی با ابعاد گوناگون حروف:

انواع حروف طراحی شده موجود با قلم ها و اندازه های مختلف برای حروف چینی در دسترس هست. هر نمونه حروف معمولا یک نام برای خود دارد که طراح اصلی بر آن نهاده است. هر نمونه حروفی برای خود اندازه هایی نیز دارد که به آن پنط می گویند که برابر است با 367% میلی متر. این واحد فرانسوی است و در کشورهای اروپایی از آن استفاده می شود. در ایران نیز همین واحد برای اندازه حروف به کار می رود.

وقتی می گوییم اندازه حروفی 50 پنط است یعنی تمام ارتفاع آن برابر با 50 پنط یعنی 8/18 میلی متر است.

 

به این موارد توجه کنید:

به واحد اندازه گیری حروف در طول سطر (سیسرو) می گویند. هر 12 پنط یک سیسرو و تقریبا برابر با 5/4 میلی متر است. فاصله سطرها نیز به تناسب اندازه حروف تغییر می کنند. به این فاصله پایه می گویند. معمولا اندازه پایه از اندازه حروف بیشتر است تا حروف از ارتفاع با هم مماس نشوند. مثلا حروفی با پنط 16 بایستی پایه ای برابر با 18 یا 20 داشته باشد. هرچه اندازه پایه بیشتر باشد فاصله سطرها بیشتر خواهد شد.پایه سطرها نیز بر اساس محاسبه می شود.

 

ارنیت طراحی یک صفحه با استفاده از حروف گوناگون:

آرایش یک صفحه با کلمات و عباراتی که با حروف ریز و درشت انجام می شود ارنیت نام دارد. این کار در واقع بازی با حروف است که حاصل آن یک ترکیب بندی شلوغ و در عین حال تزیینی باشکوه است که می تواند بازتاب شکلی و ظاهری مفاهیم کلمات و عبارات ترکیب شده باشد.

اینگونه صفحات معمولا بسیار شلوغ و پرتزیین است که با ترکیب های غیر معمول سعی در جلب مخاطب و تاثیر گذاری بیش از معمول بر او دارد. در اوراق هایی که به خط لاتین حروف چینی می شوند نمونه صفحات ارنیت گاهی دیده می شود که در این حالت صفحه بیشتر به طراحی و یا پوستر شباهت پیدا می کند.

 

4- طراح و تصویر:

تحریک حس بصری، با استفاده از تصویر کار دشواری نیست. طرح، نقش آرم و نوشتار، بر روی اوراق یکی از عوامل مهم طراحی هستند، تمام عوامل موثر در طراحی، مانند خطوط نقوش، تصاویر اعم از عکس، یا تصویر سازی و سبک طراحی به طور مجزا و در کنار هم در ساختن تشخص مورد نظر موثرند بسیاری از اوراق با موضوع مشابه در طرح های متفاوت از نظر فرم به کار رفته، ارائه می شوند، در این صورت مصرف کنندگان از روی طرح و نقش آنها که به نوعی نشان تبدیل شده اند آن ها را می شناسند.

یک اوراق با طرحی به سبک کلاسیک و سنتی با اوراق دیگر از همان موضوع اما با طرحی مدرن و امروزی خود به خود به هویت هایی مجزا دلالت می کنند، طرح با هویت و معنی دار که هماهنگ با هویت تعریف شده آن شرکت و ... انتخاب صحیح عناصر و سبک طراحی از عوامل مهم پیام رسانی به مخاطبان است. مهارت های ابتدایی طراحی گرافیک، استفاده از نقش مایه ها، سطوح، خطوط و علائم در رنگ ها و فرم های مختلف و تشخیص صحیح تعادل، تناسب و بیان عناصر در کنار هم در شکل گیری طرح روی اوراق کاربرد دارند. با بسیاری از روش های ابتکاری و به کارگیری نقوش و عناصر قدیمی یا جدید، حتی با خطوط و سطوح ساده، طرح ها قابل توجهی می توان خلق کرد.

چاپ با کیفیت مطلوب بر روی کاغذ مناسب از عوامل موثر در ارائه یک طراحی خوب و اثر گذار جهت جلب و جذب مخاطب به شمار می آید.

 

5- مفهوم رنگ در آثار هنری:

رنگ یک کیفیت بصری است که به موجب آن اشیا با نمونه های مختلف در چشم انسان رویت می شوند. در واقع رنگ نام عامی است که بر اثر فعالیت شبکه چشم و نظام عصبی موجود در آن به مجود می آید. بدین ترتیب رنگ واژه ای است که به : سفید، سیاه، قرمز، سبز، آبی و بی نهایت رنگ دیگر که در طیف مرئی وجود دارد و چشم انسان قادر به تفکیک و تمایز آن ها است اطلاق می شود. این محدودیت از رنگ بنفش که دارای کوتاهترین طول موج است به رنگ قرمز که بلندترین طول موج را دارد، ختم می شود (البته در مورد برخی از جانوران و حیوانات این محدودیت وجود ندارد.)

در قرن هفدهم میلادی ایساک نیوتن موفق شد به تجربه نور سفید رنگ های طیف را به دست آورد. او کشف کرد که نور سفید شامل انواع اشعه است که هرگاه با شبکیه چشم انسان به طور جداگانه اصابت کند احساس یک رنگ مجزا را به وجود خواهد آورد و اختلاط این اشعه ها (امواج نور) بر روی شبکیه چشم، رنگ سفید را محسوس می سازد. بنابراین آنچه را که از طریق چشم از رنگ اشیا دریافت می کنید در واقع نوری است که از سطح آن ها منعکس می شود و اساسا دیدن، نه تنها در شرایطی صورت می پذیرد که نور وجود داشته باشد بر این اساس رنگ ها هر چه قدر که تیره باشند نور کمتری را از خود منعکس کرده و بالعکس. وقتی نور سفید به یک جسم رنگین می تابد شی ء مورد نظر قسمتی از آن را جذب و بقیه را منعکس می کند. هر جسمی بر حسب رنگ خود نور همرنگ خویش را منعکس می سازد. به طور مثال اگر در روی کاغذ قرمز نور سفید بتابانید، کاغذ همه تشعشعات را جذب می کند به استثنای نور قرمز در صورتی که به آن نور سبز را هم اضافه کنید که کاغذ سیاه به نظر می رسد زیرا همه نورها جذب شده و نور سبز نیز فاقد قرمزی است که بازتاب گردد. بدین ترتیب هنگامی که رنگ های مکمل با ترکیباتی که دارای سه رنگ اصلی (زرد، قرمز، آبی) هستند به نسبت هایی با یکدیگر مخلوط شوند نتیجه تفریق آنها سیاه خواهد بود و در مورد نور (رنگ های طیف نوری) که جسمیت ندارند رنگ سفید حاصل ترکیب رنگ ها با هم خواهد شد.

یکی از قسمت هایی که نقش مهمی را در زمینه ادراک رنگ ها ایفا می کند ساختمان شبکیه چشم انسان می باشد. مهمترین یافته هایی شبکیه گیرنده های نوری موسوم به میله های استوانه ای و مخروط های پیازی شکل هستند و مخروط ها که فقط در روز فعال می باشند، این امکان را فراهم می کنند تا هم رنگ های بی فام (سفید، سیاه، خاکستری) و هم رنگ های فام دار (قرمز، زرد، سبز، آبی) را مشاهده نمایند. میله های استوانه ای بیشتر در شرایط کم نور فعال هستند و فقط دیدن رنگ های بی فام را میسر می سازند. بنابراین گیرنده های مخروطی سبب ایجاد بینایی می گردند. پس از آشنایی با مفهوم رنگ و درک چگونگی تشکیل رنگ (فیزیک نور و رنگ) به کیفیت بارز و ملموس رنگ ها پرداخته می شود که بکارگیری صحیح آن ها در آثار هنری علاوه بر رعایت اصول، زیبایی و طراوت خاصی را به آثار می بخشند. همانطور که رنگ همانند فرم (شکل) اشیا باعث تمایز اشکال و اجسام از یکدیگر می باشد. می تواند موجوب شناسایی اشیای مختلف از حیث بو، وزن، مزه، جنسیت و ... هم باشد.

علاوه بر آنها برای هنرمندان داشتن هوشیاری و حساسیت لازم در مورد رنگ ها ضروری است. البته باید به خاطر داشت که کیفیت رویت رنگها همواره در رابطه با طبیعت اشیاء چگونگی تابش نور (زاویه و مقدار تابش نور) و وضعیت چشم ناظر (میزان حساسیت و شناخت او از رنگ) دارد. امروزه برای همه افراد غیر ممکن است که جهان را بدون رنگ تصویر نمایند، چرا که پدیده ای است که در همه جا حضور دارد و تمام ارتباطات انسانی به کمک رنگ ها انجام می گیرد. به علاوه تمام دریافت های عینی به وسیله رنگها بهتر و دقیق تر حاصل می شود. علی رغم وسعت کاربرد رنگ و حضور تاثیر آن در زندگی انسان معمولا اکثر افراد نسبت به آن توجه کافی ندارند.علت این امر می تواند وجود رنگ در همه حالات و همه لحظات زندگی باشد که برای برخی انسان های بی تفاوت، وجود این پدیده امری عادی و تکراری است. البته وجود رنگ در طبیعت به اندازه ای ضرورت ندارد که نتوان بدون آن از زندگی محروم باشیم چنانکه افراد کور رنگ به خوبی می توانند به زندگی خود ادامه دهند و نیازهای خود را برآورده سازند. البته کیفیت دنیای رنگی هرگز قابل مقایسه با بی رنگی نمی باشد. به منظور دستیابی به موقعیت بیشتر در احساس رنگ ها و آشنایی با دنیای پر رمز و راز آن باید هنگام مشاهده رنگ ها به تجزیه و تحلیل آن پرداخته و با بکارگیری ذکاوت و هوش خود، قواعد و قوانین ناشناخته مو