مبانی آینده پژوهی

من تألیف جلد دوم را رسالتی اخلاقی می‌دانم؛ زیرا با ارزش­ها، اهداف و اولویت­های انسانی سروکار دارد. ارزش­ها شامل «جهت­گیری­ها به سمت چیزی است که از نظر بازیگران اجتماعی، مطلوب یا برتر است» (زَوِلونی،74:1980). آن‌ها استانداردهای مطلوبیت و شامل قضاوت‌­هایی ازجمله خوب یا بد، زیبا یا زشت، خوشایند یا ناخوشایند، درست یا نادرست هستند. ارزش­ها به‌عنوان «معیارهایی برای اولویت یا انتخاب یا به‌عنوان توجیه­هایی برای رفتار توصیه‌شده یا واقعی» به کار گرفته می­شوند (ویلیامز[1]،27:1970). ارزش­ها، هم باورهایی هستند دربارة این‌که ما چگونه باید رفتار کنیم یا نکنیم و هم با «برخی حالت­های وجودی که شایسته توجه یا عدم توجه هستند» (رُکیچ[2]،124:1968) مرتبط هستند.

چنین ارزش­هایی به‌احتمال به‌صورت اجتماعی سازمان‌دهی می­شوند و احساسات قوی تعیین هویت و تعهد عاطفی به آن‌ها وجود دارد. این ارزش_­ها به‌احتمال برای ادراک­های جمعی از خوبی (مطلوبیت)، ضروری هستند و دربرگیرندة ضمانت­های اجرایی اجتماعی، به‌عبارت‌دیگر، پاداش‌ها و تنبیه­هایی هستند که به‌وسیله عوامل جامعه اجرا می­شوند و ممکن است به‌عنوان بیانیه­های اخلاقی مرتبط با رفتار مناسب افراد منتشر شوند. به معنای دقیق کلمه، آن‌ها فراتر از اولویت­های فردیِ صرف هستند. در‌عوض، آن‌ها شامل اصول اخلاقی زیربنایی، ویژگی­های هنجاری، مسئولیت­های اخلاقی در قبال افراد دیگر و شیوه­های رفتار درستی هستند که اغلب – اگرچه نه به‌ضرورت- برای آزادی و رفاه افراد، گروه­ها و کل جوامع مفید هستند.

من جلد دوم را «بنیان­ها» می­نامم ازآن‌جهت که ارزیابی­های انتقادی قضاوت­های ارزشی و اصول اخلاقی برای آینده‌پژوهی ضروری هستند. آن‌ها مبنا یا شالوده­ای هستند که ادعاهای مرتبط با آینده­های مرجّح و جامعه خوب بر اساس آن‌ها استوار هستند. آینده­پژوهان همانند دانشمندان کنش­گرا نمی­توانند به‌طورحقیقی از مسئولیت ارزیابی انتقادی مطلوبیت نتایج، وسایل و پیامدهای آیندة کنش و عدم کنش انسانی اجتناب کنند؛ درست همان‌گونه که نمی‌توانند به‌درستی از جستجوی معرفت مناسب گذشته، احتمالات کنونی، علت و معلول و معرفت جانشین پیامدهای آینده اجتناب کنند.

در چهار فصل آخر جلد نخست، ما دربارة مبانی معرفت در آینده­پژوهی بحث کردیم و به بررسی مفروضات، اصول و مقدمات زیربنایی نظریه معرفتی که به‌عنوان واقع­گرایی انتقادی شناخته شده است، پرداختیم. چنین معرفتی برای طراحی آینده و اقدام مؤثرتر و کارآمدتر مناسب است.

در جلد دوم، ما دربارة بنیان­های اخلاقی آینده­پژوهی بحث می­کنیم؛ یعنی دلایل زیربنایی ارزش­های اصلی که به تعریف آینده­های مطلوب می­پردازند و اهداف اقدام انسانی را ازنظر اخلاقی پاسخ‌گو و صحیح می­کنند. معرفت مرتبط با واقعیت­های گذشته و حال و فرض­های مرتبط با پیشامدها و احتمالات آینده به‌تنهایی قادر به هدایتِ تصمیم، انتخاب و اقدام نیستند. قضاوت­های اخلاقی نیز ضروری هستند و به‌علاوه، آن‌ها همانند ادعاهای معرفتی، ممکن است معتبر یا نامعتبر، درست یا نادرست باشند. بنابراین، آینده­پژوهان به بررسی ارزش­ها، ارزیابی عینی آن‌ها و جستجوی معنای جامعه خوب می­پردازند.

با این وصف، منظور من از «بنیان­های اخلاقی» مجموعه مطلق و کاملی از استانداردهای دائمی نیست که امکان هیچ‌گونه بحث و اختلاف‌نظر را فراهم نکند. بلکه من چندین روش برای تصمیم­گیری درباره این‌که کدام موضوعات، رویدادها، تمهیدات، اقدامات و پیامدها بهتر از دیگری هستند، مطرح می­کنم. آن‌چه مدنظر من است، شامل ارائه دلایل برای حمایت – یا نفی – احتمالات مطلوبیت است؛ یعنی دلایلی که افراد صلاحیت­دار می­توانند به‌عنوان موردی موجه در چهارچوب نظریه معرفتی واقع­گرایی انتقادی ارزیابی کنند. بنابراین، روش‌های تجزیه‌وتحلیل اخلاقی مطرح‌شده در اینجا نباید کورکورانه و بدون نقد، آموزش و به کار گرفته شوند. هدف آن‌ها تشویق و ساختاربندی تفکر منطقی دربارة «جامعه خوب» و اعتبار دلایلی است که می­توانند در دفاع یا به چالش‌کشیدن قضاوت­ها دربارة «خوبی» ارائه شوند.

 

مشخصات کتاب
پديدآورنده	وتدل بل
کد شابک	978-600-94351-9-7
مترجم	معصومه کاظمی فهیمه لسان¬طوسی فاطمه¬سادات مظفریان مهدی قلی¬زاده
ویراستار	محمد اسماعیل قاصدی
وضعیت اثر	ترجمه

نوشتن نظر

نام شما:


نظر شما: توجه : HTML ترجمه نمی شود!

رتبه: بد           خوب

کد امنیتی را در کادر زیر وارد نمایید: